Pocztówka RZECZY WARSZAWSKIE

Pocztówka przedstawiająca Rzeczy Warszawskie znajdujące się na wystawie głównej Muzeum Warszawy.

Zawiera wstęp głównego kuratora, dr. Jarosława Trybusia, esej naukowy dr. Magdaleny Wróblewskiej o roli rzeczy w muzeach i ich mikrohistorii składających się na historię miasta, oraz teksty, w których kuratorzy wyjaśniają koncepcje poszczególnych gabinetów i opowiadają historie wybranych rzeczy.

Kostka cukru pozostała po skazańcu w celi X Pawilonu warszawskiej Cytadeli, przechowana przez rodzinę jak relikwia, potrzaskane butle z królewskiej apteki, którym ogień pożarów nadał tęczujący połysk antycznych szkieł, okazałe srebrne zastawy z zamożnych warszawskich domów, płócienny identyfikator, jaki matka wyhaftowała dziecku w czasie oblężenia Warszawy, utrwalane przez artystów widoki miasta pięknego i niepięknego, zrujnowanego i dumnie upamiętniającego swoją odbudowę – setki przedmiotów, z których każdy niesie w sobie część historii Warszawy. Wielkiej Historii, ale też niezliczonych wciąż żywych mikrohistorii: prywatnych, rodzinnych, przekazywanych we wspomnieniach i opowieściach. Dopiero razem splecione, tworzą one wielowarstwową, gęstą, zasupłaną historyczną tkankę miasta.

Rzeczy warszawskie ‒ niezapomniane, jak słynne zdjęcie autorstwa powstańczego fotografa, ukazujące wybuch pocisku na gmachu Prudentialu 28 sierpnia 1944 roku, i całkowicie zapomniane, jak szydełka do zaciągania kobiecych gorsetów. Nie ofiarowują nam jednej opowieści o dziejach miasta. Odwołują się do emocji, pamięci, wyobraźni, które zdolny jest pobudzić czasem pozornie błahy okruch przeszłości. W ten sposób każdy może zbudowaćwłasną historię niezwykłego miasta, jakim jest Warszawa. I poczuć się częścią tej historii.

prof. dr hab. Maria Poprzęcka – z noty okładkowej

Charakter kolekcji zgromadzonych przez ponad 80 lat istnienia Muzeum wiele mów o mieście i jego historii. Niemal całkowite zniszczenie Warszawy wyniosło do rangi ważnych pamiątek rzeczy, które przetrwały, nawet jeśli nie mają one żadnej wartości materialnej. To istotna cecha wyróżniająca zbiory Muzeum i ich mocna strona. Wiele jest muzeów gromadzących cenne dzieła sztuki, nieliczne są jednak kolekcje zwyczajnych świadków przeszłości, jak pocztówki, opakowania firmowe, codzienne stroje, suweniry.

Z liczącej ponad 300 tysięcy obiektów kolekcji Muzeum wybraliśmy 7352 eksponaty i podzieliliśmy je na 21 gabinetów tematycznych. Tak powstała wystawa Rzeczy Warszawskie. Prezentowane na niej rzeczy są punktem wyjścia do opowiedzenia historii osób, wydarzeń i procesów, które ukształtowały współczesną Warszawę.

Na wystawie nie ma kopii, są wyłącznie oryginalne przedmioty.

Pocztówka z reprodukcją zdjęcia:
"Warszawa, majówka na Bielanach" / fot. Henryk Poddębski / 1936 r.
ze zbiorów Muzeum Warszawy,
format: 148 mm x 105 mm.

Pocztówka z reprodukcją zdjęcia

"Warszawa, piwnice Muzeum Historycznego m.st. Warszawy" / fot. Krzysztof Skrabek / 2012 r.
ze zbiorów Muzeum Historycznego m.st. Warszawy,
format: 148 mm x 105 mm.

Pocztówka z reprodukcją zdjęcia:
"Warszawa, scena z wyścigów konnych" / fot. Konrad Brandel / 1891 - 1892 r.
ze zbiorów Muzeum Warszawy,
format: 148 mm x 105 mm.

Legenda o najwspanialszej kolekcji

Mając kilka minut na spakowanie dobytku swojego życia, chowali do wielkiej walizki oraz dwóch konopnych worków jedzenie i najcenniejsze przedmioty. Gdy zobaczył w jej dłoniach szare pudełko, krzyknął, by chowała tylko potrzebne rzeczy. Nie posłuchała go. Dla niej olbrzymia kolekcja przepięknych grafik i pocztówek w szarym kartonie była najcenniejszą rzeczą pod słońcem. Musiała ją zabrać, skoro już więcej miała nie zobaczyć ukochanej Warszawy. Przecież z Sybiru nikt nie wracał.   Kilka minut później do domu wbiegł rosyjski żołnierz i wyprowadził Jana i Katarzynę Jastrzębskich z domu przy ul. Dobrej 40, skąd dołączyli do kilkusetosobowej grupy zesłańców. Po niecałej godzinie, pod eskortą wrogiego wojska, grupa ruszyła na wschód.  

Trud podróży, mroźny klimat, widmo śmiertelnych chorób, niebezpieczeństwo czyhające ze strony zwierząt i innych zesłańców – to wszystko można było przetrwać, jeśli miało się jakieś wspomnienia. A ona miała swoją ukochaną Warszawę ukrytą w kartonowym pudełku. Każda z grafik oraz pocztówek budziła w jej myślach obrazy konkretnych osób, miejsc lub zdarzeń. Jan często śmiał się z małżonki, że z taką nabożnością wpatruje się w pocztówki. Jednak, gdy nikogo nie było w pobliżu, sam kilka razy uronił łzę nostalgii nad przepięknym zbiorem. W chwili gdy w rodzinie Jastrzębskich pojawiło się dziecko, obszerna kolekcja zaczęła pełnić coś więcej, niż sentymentalną pamiątkę. Adam, syn zesłańców, uwielbiał gdy mama opowiada mu o Warszawie. Karty z miastem rodziców stały się w jego wyobrażeniach dowodem na istnienie innego, lepszego świata, który kiedyś może powrócić. Zygmunt, przywiązany do dziedzictwa z mroźnej Syberii, postanowił uzupełnić kolekcję o inne pocztówki z przedwojenną Warszawą. Zbiór rósł z miesiąca na miesiąc, lecz zatrzymała go nagła śmierć właściciela, zamykając go na pięćdziesiąt lat w starej skrzyni na strychu jednej z kamienic przy Rynku Starego Miasta 1/3.