VARSAVIANA

Jest to nie tylko pierwsza systematyczna analiza najistotniejszych procesów, które ukształtowały przestrzeń Warszawy po 1990 r., ale również pierwsza autoanaliza nas samych jako miejskiej wspólnoty, która, żyjąc w dynamicznie zmieniającym się mieście, interpretuje jednocześnie jego przemiany.

dr Joanna Kusiak – socjolożka i badaczka miejska. Pracuje na Uniwersytecie Wiedeńskim. Prowadziła badania m.in. na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie, Uniwersytecie Londyńskim. Współautorka książki “Chasing Warsaw. Socio-Material Dynamics of Urban Change after 1990” (2012, wraz z Moniką Grubbauer) i “Miasto-Zdrój. Architektura i programowanie zmysłów” (2014, wraz z Bogną Świątkowską). Mieszka przede wszystkim w Berlinie.

Juliusz Nagórski (1877 - 1944), mieszkaniec warszawskiej Pragi-Północ, rówieśnik znanych architektów europejskich, jak le Corbusier, czy Erich Mendelsohn, w latach 1905 - 1910 studiował w Ecole des Beaux-Arts w Paryżu. Po powrocie do kraju rozpoczął karierę niezależnego architekta, a  także utalentowanego rysownika, malarza, rzeźbiarza i dekoratora.

Jego działalność zawodowa, oprócz tworzenia właściwej architektury, obejmuje również prace z zakresu urbanistyki - tzw. Potrójny Nowy Świat, regulację placu Marszałka Piłsudskiego oraz najważniejszy, niezrealizowany oczywiście, projekt - "Wystawa Światowa 1943".

Mimo tak bogatej twórczości i dorobku, jego postać o wielobarwnej osobowości pozostaje do dzisiaj mało znana i dość enigmatyczna, po części dlatego, że olbrzymim cieniem położyło na jego życiu i twórczości podejrzenie o zbyt ścisłe kontakty z Niemcami podczas wojny, a w okresie powojennym wręcz o kolaborację - poprzez jego udział w zaaranżowanej przez niemieckie władze okupacyjne przebudowie Pałacu Rady Ministrów.

Książka "Stadion X: miejsce, którego nie było" jest w założeniu readerem - a więc wyborem tekstów, które tworzą wielowątkowy obraz tego "miasta w mieście" - ostatnich lat funkcjonowania Stadionu Dziesięciolecia i otaczającego go bazaru. Obszar przedstawiony jest m.in. z perspektywy historii Land-Artu, jako widowiskowa ruina, dziki las, królestwo tymczasowości i tanich zakupów, miejsce pracy archeologów i botaników, miasteczko wietnamskie, zjawisko akustyczne, perła architektury czy źródło legend miejskich. Reader dokumentuje także projekty performatywne Podróż do Azji - spacer akustyczny po Stadionie X-lecia oraz Finisaż Stadionu X-lecia stwarzając im kontekst teoretyczny.

Połączenie socjalistycznego mauzoleum, azteckiej świątyni i systemu bunkrów z siecią ogródków, drzewek owocowych i niezliczonych straganów - oto jeden z możliwych obrazów zrujnowanego Stadionu Dziesięciolecia i otaczającego go bazaru Jarmarku Europa. Stadion wybudowano w 1955 roku z gruzów miasta po II Wojnie Światowej. Przez czterdzieści lat miał służyć dobremu imieniu komunizmu. W połowie lat osiemdziesiątych obiekt przestał ostatecznie pełnić funkcje sportowe. Popadł w ruinę. Na początku lat dziewięćdziesiątych "ożywili" go międzynarodowi kupcy, pionierzy kapitalizmu, którzy ustawili na koronie Stadionu łóżka polowe z towarem. Po dwudziestu latach fantomowej obecności w środku miasta to miejsce znika z mapy Warszawy. Panowały tam inne prawa, inny klimat, inna strefa czasowa, waluta i język: sklepy otwierane były o trzeciej w nocy, a zamykane w południe, tłum mówił azjatyckimi językami, boisko porastała dzika roślinność, a trybuny przetrząsali archeolodzy w poszukiwaniu śladów średniowiecznej Warszawy.

Reader adresowany jest do użytkowników miasta, dla których Stadion Dziesięciolecia stanie się z czasem odległą planetą, a książka ta, dzięki pasjonującym i głębokim esejom zaproszonych autorów oraz dokumentacji fotograficznej, zyska być może status nierealnej opowieści o miejscu, którego przecież nigdy nie było.

opis i zdjęcie ze strony wydawcy

redakcja: Joanna Warsza

oprawa miękka, 127 stron

ISBN: 978-83-925107-5-8

Rocznik Warszawski jest ostatnim numerem Rocznika Warszawskiego zawierającego m.in. artykuły, recenzje, rozprawy, opisy wystaw:

• Janusz Grabowski: XV-wieczne przywileje dla Nowej Warszawy. Ze studiów nad ustrojem i organizacją miasta extra muros w okresie książęcym.
• Maria Sierocka-Pośpiech: "Elekcja i bankiet". Wybory władz Starej Warszawy w świetle zapisów rachunków miejskich z 1. połowy XVII wieku.
• Maria Cubrzyńska-Leonarczyk: Z dziejów kultu św. Onufrego w Warszawie XVIII - XIX wieku.
• Elżbieta Mazur: Zakłady wodolecznicze w Warszawie w XIX wieku.
• Agnieszka Dąbrowska: Moda damska w warszawskiej prasie w latach 1860 - 1914.
• Małgorzata Domińczyk: Pałac Kazimierza Karasia.
• Ryszard Mączyński: Z działalności architekta Stanisława Zawadzkiego - pałac Wielopolskich w Warszawie.
• Hubert Kowalski: Dom Grodzickiego przy Trakcie Królewskim. Wystój rzeźbiarski.
• Michał Laszczkowski: Dom Korporacji Akademickiej "Welecja" w Warszawie - Pani Chocimska.
• Włodzimierz Pela: Archeologia na Krakowskim Przedmieściu, cz. II.

• Praca zbiorowa - Wawer i jego osiedla. Biblioteka Wawerska nr 3, Warszawa, 2008.
• Marian Skwara - Historia Pruszkowa w zarysie, t. 1 - Dzieje Żbikowa, Pruszkowa i okolic do 1918 roku, Pruszków 2005; t. 2 - Pruszkowskie międzywojnie, Pruszków 2006; t. 3 - Okupacja hitlerowska, Pruszków 2008. Marian Skwara - Pruszkowscy Żydzi. Sześć dekad zamkniętych zagładą, Pruszków 2007. (Marek Piotr Deszczyński)

• Księstwo Warszawskie 1807 - 1815. Próba odbudowy państwowości polskiej. Archiwum główne Akt Dawnych, 15 - 31 października 2008. (Dorota Lewandowska)