VARSAVIANA

Prawie 300 zebranych w książce fotografii i kadrów filmowych pokazuje getto warszawskie z wielu punktów widzenia. To spojrzenia na skrzyżowanie ulic Chłodnej i Żelaznej, na którym przecinał się tłum z „aryjskiej” i „niearyjskiej” strony. Spojrzenia z zewnątrz, które natrafiały na barierę murów, oraz spojrzenia z wewnątrz – getto oglądane z perspektywy sprawców przemocy i tych, którzy przemocy doświadczali. Wreszcie spojrzenia na „miejsce po getcie”, które stało się przestrzenią upamiętnianą, politycznie znaczącą.  

Fotografie i filmy, wykonywane od czasu wydzielenia w Warszawie obszaru zagrożonego tyfusem na wiosnę 1940 roku do obchodów piątej rocznicy powstania w getcie w 1948 roku, nie mają jedynie wartości dokumentacyjnej. Są zapisem różnego doświadczania przestrzeni, osobistych wyborów i odmiennych motywacji ich autorów: fotografów i filmowców żydowskiego, niemieckiego i polskiego pochodzenia, profesjonalistów i amatorów. Publikacja, przygotowana na podstawie materiałów ze zbiorów instytucji amerykańskich, izraelskich, polskich i niemieckich, pokazuje, jak bardzo złożoną kwestią jest świadectwo oparte na fotografii. 

Ruiny nie muszą być oznaką tylko zniszczenia, a gruz może stać się cennym materiałem. Kiedy Władysław Broniewski podziwiał odbudowę stolicy w wierszu Warszawa zgruzowstała, obserwował właśnie ten proces. Dzięki wysiłkowi tysięcy ludzi, zwierząt i pracy maszyn z bezkresnych powojennych rumowisk odradzało się nowe miasto.    

Książka pod redakcją Adama Przywary jest pierwszym w Polsce opracowaniem materialności ruin w architekturze. Autorki i autorzy prowadzą nas przez gruzowiska przedwojennej oraz powojennej Warszawy aż po place budowy dzisiejszej Europy w dobie kryzysu klimatycznego. Pokazują, że odzyskiwanie, oczyszczanie i przetwarzanie zrujnowanych budynków ma zaskakujące, historyczne korzenie. W tym ujęciu gruzy są nie tylko śladami przeszłości, lecz także istotnym budulcem przyszłości.  

Najlepszy magazyn o miastach powraca!

Najlepszy magazyn o miastach powraca!

Redaktorka naczelna: Marta Żakowska

Format: 201 x 320 mm

Liczba stron: 107

Oprawa miękka

ISSN: 2299-6745

Fotorewolwer, aparat Konrada Brandla (1838-1920), w rękach swojego konstruktora okazał się narzędziem doskonałym do pochwycenia realiów i atmosfery nowoczesnego miasta, Warszawy końca XIX stulecia.  

Momentalne zdjęcia Brandla wyznaczają początek fotografii znanej nam wszystkim. Nie profesjonalnej, upozowanej i wyretuszowanej, ale zwyczajnej, utrwalającej nie tylko zdarzenia doniosłe, ale także powszednie, często przypadkowe; pokazującej ludzi zajętych codziennością, często nieświadomych, że ktoś im się przygląda. 

Celina Osiecka od ponad pięćdziesięciu lat prowadzi zakład fotograficzny na warszawskiej Saskiej Kępie. Witryna na rogu ulic Francuskiej i Zwycięzców jest doskonale znana mieszkańcom dzielnicy. To jeden z ostatnich stołecznych zakładów, w którym można zamówić zdjęcia wykonane tradycyjną techniką analogową. Czarno-białe portrety przypominają o magii dawnej fotografii – dźwięku migawki, atmosferze skupienia towarzyszącej pozowaniu do zdjęć, materialności negatywów i papieru fotograficznego, zapachu odczynników. Celina Osiecka w rozmowie z Antoniną Gugałą opowiada o zakładzie oraz przybliża tradycyjne techniki wykonywania, wywoływania i retuszowania zdjęć. Dzięki temu możemy odkryć cenny fragment historii warszawskiej fotografii rzemieślniczej, a towarzyszące rozmowie hasła pokazują ją w szerszym kontekście. 

Odwrócenie zwyczajowego porządku opowiadania historii pomaga autorowi wymknąć się tradycyjnej narracji i roli wszystkowiedzącego dziejopisa. Przeszłość nie istnieje –przypomina nam Błażej Brzostek. – Istnieją tylko jej ślady, które oglądamy w czasie teraźniejszym. Istnieje opowieść tworzona przez rodziców, historyków, polityków i duchownych dla edukacji, emocji, umocnienia w wierze.

Licząca niemal 800 stron książka składa się z 65 rozdziałów opatrzonych datami, od 2021 do 1339. Na drodze od dziś „do początku”, Brzostek nie odmierza równo kroków. Wybiera swobodnie lata, przy których się zatrzymuje. Rozpoczyna od obrazu Warszawy z lat 20. XXI wieku, cofa się do transformacji lat 90. XX wieku, zanurza w PRL, okres wojny, niepodległości, potem zaboru, zagląda do czasów nowożytnych, aby na końcu dotrzeć do średniowiecznych początków miasta.

Pracownie, warsztaty, pawilony. Uczniowie, czeladnicy, mistrzowie. Prywaciarze, chałupnicy, rękodzielnicy. Autorka Zręcznych chodzi ulicami rzemieślniczej Warszawy. Rejestruje nieobecność przedwojennych żydowskich warsztatów. Bada losy powojennej „prywatnej inicjatywy”. Opisuje załamanie branży po 1989 roku. Szuka pracowni, które przetrwały transformację i mają się coraz lepiej. Odwiedza nowych rzemieślników.

Zręczni to zapis osobistych rozmów autorki z warszawskimi rzemieślnikami i mapa spacerów szlakiem ich pracowni i warsztatów. Historia warszawskiej sceny rzemieślniczej i wciągający reportaż.

„Nieba i ziemi nie widać”. Warszawiacy o wrześniu 1939 - książka towarzysząca wystawie czasowej pod tym samym tytułem, pod redakcją Anny Wrońskiej.

Publikacja zawiera dziewiętnaście wybranych relacji które w przejmujący sposób oddają realia i atmosferę tamtych dni. Wspomnienia zostały nadesłane w 1948 roku na konkurs Pamiętnik warszawiaka trafiają po raz pierwszy do czytelników.

Książka dostała wyróżnienie w kategorii "Najciekawsze wydawnictwa muzealne" w XIV konkursie "Mazowieckie zdarzenia muzealne - Wierzba"

Od redakcji:

"Świadkowie wspominają: koniec lata  tego roku był piękny. Motyw słonecznej pogody, spokojnego nieba, urodzaju, pojawia się w niemal wszystkich relacjach  z września 1939 roku jak przebłysk utraconej normalności. Bo trzy tygodnie później - jak napisał Stanisław Ostrowski - nieba i ziemi nie widać. Słowa opisujące konkretną chwilę i wrażenia człowieka przedzierającego się przez bombardowane miasto zarazem oddają  stan, w jakim znaleźli się mieszkańcy Warszawy, których świat w krótkim czasie rozsypał się w pył, przesłaniający wszelki widok."

Ekspozycja była prezentowana w dniach 13 września 2019 roku - 5 stycznia 2020 roku.

Niniejsza antologia zawiera pierwszy tak obszerny, ilustrowany i opracowany wybór legend warszawskich. Wśród 61 tekstów znalazły się zarówno opowieści spisywane w XIX wieku przez historyka Walerego Przyborowskiego praz folklorystów Kazimierza Władysława Wójcickiego i Romana Zamorskiego, jak i dwudziestowieczne opracowania literackie legend, autorstwa m.in. Edmunda Jezierskiego, Artura Oppmana, Ewy Szelburg-Zarembiny, Hanny Januszewskiej, Marii Krüger, Wandy Chotomskiej, Zdzisława Nowaka, a także teksty powstałe już w XXI wieku, w większości wcześniej niepublikowane. Jako zbiór w sposób komplementarny opisują one legendarne dzieje Warszawy. 

„Rzeczy dzieją się w Warszawie” to trzecia książka z warszawskimi opowiadaniami wydana przez Muzeum Warszawy. Do współpracy przy tegorocznym projekcie zaprosiliśmy, jak w poprzednich latach, znakomitych autorów, którym powierzyliśmy napisanie szesnastu tekstów literackich inspirowanych zbiorami Muzeum.

Hasłem tegorocznego tomu opowiadań są NOWE LEGENDY MIEJSKIE.

Współczesne wydania legend zwykle kierowane są do dzieci, jednak pierwowzory tych tekstów – opowieści – były przekazywane przez dorosłych i dla dorosłych, jako składnik potocznej wiedzy o rzeczywistości. Taki jest też nasz pomysł. Zaproszeni pisarze stworzyli alternatywne, fantastyczne, literackie historie na temat naszego miasta, jego dzielnic, konkretnych miejsc i postaci historycznych, bohaterów lokalnej wyobraźni i tych wyobrażonych na kartach książki „Rzeczy dzieją się w Warszawie”.

Szata graficzna książki to dzieło dwojga artystów. Kuba Sowiński zaprojektował najprostszą, skrajnie minimalistyczną, „szwajcarską” w wyrazie książkę, a następnie zaprosił do współpracy ilustratorkę Aleksandrę Cieślak, która ten szlachetny, ascetyczny projekt „zepsuła” szalonymi rysunkami, jakie mogą powstać w wyobraźni znudzonego na szkolnej lekcji nastolatka. Pokryte ilustracjami okładki książki zostały zaprojektowane i wydrukowane przy wykorzystaniu specjalnego algorytmu tak, że w całym nakładzie nie ma dwóch takich samych.

Szkoła na Wiejskiej jest pracą zbiorową zawierającą wspomnienia nauczycieli i wychowanek znanego gimnazjum i liceum żeńskiego Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jaworkówny istniejącego w latach 1903-1944. Szkoła przestał istnieć wraz z targiczną śmiercią (rozstrzelane przez niemieckich żołnierzy) założycielek. W esejach i wspomnieniach zebranych w książce utrwalone zostało czterdzieści lat działalności tej tak ważnej dla szkolnictwa warszawskiego placówki, która miała ważki wkład do rozwoju postępowej myśli pedagogicznej pierwszej połowy XX wieku.

Lata I wojny światowej to dla Warszawy czas zmian, które zaowocowały po odzyskaniu niepodległości. Nie tylko dramatyczne wydarzenia wojenne, lecz także przemiany polityczne, administracyjne i społeczne całkowicie zmieniły życie miasta. Na początku wojny było jednym z wielu gubernialnych ośrodków wielkiego imperium rosyjskiego, na końcu – stolicą niepodległego, odrodzonego państwa polskiego. Stało się to dzięki ogromnemu społecznemu zaangażowaniu mieszkańców pochodzących z różnych środowisk, o różnych poglądach i często odmiennym wyobrażeniu o politycznej przyszłości państwa. W 1918 roku Warszawa jako stolica miała przygotowane struktury administracyjne, kilkanaście tysięcy wyszkolonych urzędników i znacznie zwiększone terytorium.

Publikacja towarzysząca wystawie czasowej Odzyskana stołeczność. Warszawa 1915–1918 zawiera szkic historyczny, wybór obiektów z lat I wojny światowej ze zbiorów Muzeum Warszawy oraz teksty omawiające zagadnienia nawiązujące do tematu ekspozycji. Rozszerzają one wiedzę o postawach społecznych i politycznych, życiu kulturalnym w pierwszych latach odzyskanej stołeczności oraz popularyzują wybrane kolekcje Muzeum Warszawy.

Zawiera wstęp głównego kuratora, dr. Jarosława Trybusia, esej naukowy dr. Magdaleny Wróblewskiej o roli rzeczy w muzeach i ich mikrohistorii składających się na historię miasta, oraz teksty, w których kuratorzy wyjaśniają koncepcje poszczególnych gabinetów i opowiadają historie wybranych rzeczy.

Kostka cukru pozostała po skazańcu w celi X Pawilonu warszawskiej Cytadeli, przechowana przez rodzinę jak relikwia, potrzaskane butle z królewskiej apteki, którym ogień pożarów nadał tęczujący połysk antycznych szkieł, okazałe srebrne zastawy z zamożnych warszawskich domów, płócienny identyfikator, jaki matka wyhaftowała dziecku w czasie oblężenia Warszawy, utrwalane przez artystów widoki miasta pięknego i niepięknego, zrujnowanego i dumnie upamiętniającego swoją odbudowę – setki przedmiotów, z których każdy niesie w sobie część historii Warszawy. Wielkiej Historii, ale też niezliczonych wciąż żywych mikrohistorii: prywatnych, rodzinnych, przekazywanych we wspomnieniach i opowieściach. Dopiero razem splecione, tworzą one wielowarstwową, gęstą, zasupłaną historyczną tkankę miasta.

Rzeczy warszawskie ‒ niezapomniane, jak słynne zdjęcie autorstwa powstańczego fotografa, ukazujące wybuch pocisku na gmachu Prudentialu 28 sierpnia 1944 roku, i całkowicie zapomniane, jak szydełka do zaciągania kobiecych gorsetów. Nie ofiarowują nam jednej opowieści o dziejach miasta. Odwołują się do emocji, pamięci, wyobraźni, które zdolny jest pobudzić czasem pozornie błahy okruch przeszłości. W ten sposób każdy może zbudowaćwłasną historię niezwykłego miasta, jakim jest Warszawa. I poczuć się częścią tej historii.

prof. dr hab. Maria Poprzęcka – z noty okładkowej

"Focusing on things themselves and on their own biographies is far from easy. It may also - similarly to this book - appear baffling. Objects from the past, unharnessed for the purpose of being actors in (someone else's) history, often seem lost. Left behind by our predecessors and ancestors, they have been gathered in the museum, detached from their original environment, owner and makers, from the wallls, sideboard shelves and closets' recesses. We might as well attempt to reconstruct their old life - lay museum tables with silverware and adorn them with (artificial) fruit, place wax figures of people holding old-time tools whose function is difficult to decipher. what a lifeless theatre that would be! Instead we have deceided that it is wotrh giving things a space which will allow visitors to concentrate solely on them and ask questions about what they really are in teh museum - stored, amintained, exhibited and, above all, treasured. What was their role, why such a form was chosen for them? What historic events did they participate in? Whom did they assist in what circimstances? What historic processes they might have influenced? Whose plans did they facilitate or perhaps impede? The histories of things reveal a multi-threaded history of the city."

Jarosław Trybuś

Chief Curator of the Core Exhibition 

Publikacja przedstawia 20 wybranych, kluczowych obiektów z wystawy, które stały się inspiracją dla cenionych warszawskich pisarzy, urodzonych w latach 70. i 80.: Justyny Bargielskiej, Sylwii Chutnik, Jacka Dehnela, Mikołaja Łozińskiego i Macieja Sieńczyka.

Na potrzeby publikacji powstało 20 oryginalnych i nieoczywistych opowieści związanych z Warszawą, w których autorzy odwołują się do historii, opisują rzeczywistość przeżywaną przez młodych ludzi tu i teraz, a niekiedy kreują w pełni fikcyjne światy. Istotną częścią publikacji są przykuwające uwagę, współczesne w wyrazie zdjęcia rzeczy warszawskich, autorstwa jednego z najwybitniejszych fotografów młodego pokolenia, Jacka Kołodziejskiego, które zostały umieszczone na perforowanych stronach, dzięki czemu wybrane obrazy można wyrywać niczym ulubione strony z kolorowego magazynu. Towarzyszą im wyrazista grafika i rysunki autorstwa Dominika Cymera, ilustratora i twórcy edukacyjnych kampanii internetowych.

Michał Murawski, młody brytyjski antropolog o polskich korzeniach nie jest uwikłany w lokalne dyskusje i obarczony emocjami, które nieuchronnie towarzyszą badaczom-tubylcom zajmującym się Pałacem Kultury i Nauki. Z dystansu ukazuje więc nie tylko kulisy powstania tego kłopotliwego daru Związku Radzieckiego dla Warszawy, ale i całą złożoność jego funkcjonowania po przełomie 1989 roku do dziś.

Autor interesuje się w równym stopniu wyobraźnią zbiorową – miejskimi legendami o podziemnych korytarzach, ekscentrycznymi pomysłami na Pałac po 1989 roku, dyskusjami i konfliktami wokół zagospodarowania otaczającego go placu Defilad, trudnymi do rozstrzygnięcia kwestiami własności gruntów pod placem, a nawet pałacową fauną – kotami i sokołami. Wszystko to składa się na tytułowy „kompleks Pałacu” – mieszankę uwielbienia i nienawiści oraz pokazuje skomplikowane relacje Pałacu z miastem.

Autor: Michał Murawski
Tłumaczenie i redakcja naukowa: dr Ewa Klekot
Redaktor prowadząca: Małgorzata Mycielska
Redakcja: Małgorzata Jurkiewicz
Korekta: Julia Odnous
Indeks nazwisk :Anna Jurkiewicz
Fotoedycja: Katarzyna Iwańska
Projekt graficzny i skład: Krzysztof Bielecki

Wydanie I, Warszawa 2015

Tytuł oryginału:The Palace Complex: The Social Life of a Stalinist Skyscraper in Post-Socialist Warsaw

ISBN: 978-83-62189-48-9

ilość stron: 384

format 152 x 235 mm

oprawa miękka

druk czarno-biały

114 ilustracji

polska wersja językowa

Folder towarzyszący wystawie czasowej "Nieba i ziemi nie widać" Warszawiacy o wrześniu 1939. Na stronach publikacji znajdują się cytaty z dzienników nadesłanych w 1948 roku na konkurs Pamiętniki warszawiaka, kalendarium wydarzeń z września 1939 roku, wspomnienia z ostatniego przedwojennego lata, z początku wojny, oblężenia i kapitulacji.

Wystawa była poświęcona mieszkańcom Warszawy, uczestnikom obrony miasta we wrześniu 1939 roku. Przewodnikami po wystawie byli autorzy relacji nadesłanych w 1948 roku na konkurs Pamiętniki warszawiaka. 

Ekspozycja była prezentowana w Muzeum dniach 13 września 2019 - 5 stycznia 2020 roku.

Autorami tekstów i kuratorami wystawy są Małgorzata Berezowska, Julian Borkowski, Izabela Maliszewska.

Wystawa zajęła drugie miejsce w kategorii "O Wolną Polskę" w XIV konkursie "Mazowieckie Zdarzenia Muzealne - WIERZBA"

Pięknie wydany, kieszonkowy przewodnik po odbudowie Starego Miasta.

Zestaw zawiera mapę Starego Miasta przedstawiającą zabudowę istniejącą aktualnie (powstałą po 1945 r.) wraz z naniesionym obszarem zabudowy istniejącej przed 1939 r. , nieodbudowanej po II wojnie światowej. Mapka posiada także część opisową z rysem historycznym oraz opisy rekonstrukcji najważniejszych zabytków Starego Miasta. 

W skład zestawu wchodzą również trzy czarno-białe pocztówki przedstawiające Rynek Starego miasta z lat 50. i 60. XX w. oraz dwa kolorowe zdjęcia przedstawiające Rynek Starego Miasta oraz Warszawską Syrenkę współcześnie. 

Przewodnik dostępny jest również w wersji angielskiej, francuskiej i hiszpańskiej.

Available  in English, French and Spanish version. 

"Niniejszy katalog bardzo dobrze oddaje charakter ekspozycji ukierunkowanej na popularyzację historii nauki o leku. Przedstawia koncepcję wystawy i poszczególnych jej części w kontekście rozwoju farmacji, zawiera aranżowane, autorskie zdjęcia wybranych muzealiów oraz spis wszystkich obiektów prezentowanych na wystawie."

Ewa Nekanda-Trepka

Dyrektor Muzeum Warszawy

"This catalogue  faithfully reflects the character of our exhibition, aimed at sharing the knowledge of the history of pharmacy. It explains the idea behind the display and the specific sections  in the context of the development of pharmaceutical sciences; it also contains original photographs of selected exhibits as well as na index of all the items featured in the exhibition." 

Ewa Nekanda-Trepka

Director of the Museum of Wasaw